AZƏRBAYCAN-ABŞ MÜNSAİBƏTLƏRİ

Bloq’dakı video-söhbətin
( http://isagambar.blogspot.com/2010/04/abs-azrbaycani-itirir-yoxsa-azrbaycan.html ) yazılı variantı
(21 aprel 2010)




Bir neçə gün bundan əvvəl İlham Əliyev anti Amerika təbliğatına start verdi. Və bir çox dövlət məmurları, hakimiyyətə bağlı partiyaların, quruluşların nümayəndələri yarışa girərək Amerika əleyhinə danışmağa, məntiqsiz bəyanatlar verməyə başladılar. Təbliğatın əsas tezisi ondan ibarətdir ki, ABŞ Qarabağ məsələsində Azərbaycana təyziq göstərir, Azərbaycan hakimiyyəti isə güya qəhrəmancasına bu təyziqin qarşısında dayanıb. Bu heç bir məntiqə sığmayan bir tezisdir.

Əvvala ona görə ki, ABŞ Azərbaycan və Ermənistanı Madrid prinsipləri əsasında razılığa gəlməsini istəyir. Bu tezislər əsasında danışıqların getməsini istəyir. Yeri gəlmişkən, biz Müsavat Partiyası olaraq bildirmişik ki, bu prinsiplər Azərbaycanın maraqlarına ziddir. Çünki, nəticədə hüquqi cəhətdən Qarabağın Azərbaycandan ayrılmasına xidmət edən proyektdir. Amma məsələ burasındadır ki, İlham Əliyev, Azərbaycan hakimiyyəti Madrid prinsiplərinə razı olduqlarını dəfələrlə bildiriblər. Bu yaxınlarda bunu bəyan etdilər. Əgər Amerika bu problemin Madrid prinsipləri əsasında həllini istəyirsə, İlham Əliyev və Azərbaycan hakimiyyəti bu prinsiplərlə danışıq aparılmasını istəyirsə hansı təzyiqdən söhbət gedə bilər?

Digər tərəfdən güya bu yanaşma yalnız Amerikaya aiddir? Güya Rusiya, Fransa və başqa önəmli beynəlxaq qüvvələr, oyunçular bu mövqedən yanaşmırlar Qarabağ məsələsinə? Nəyə görə tənqid yalnız Amerikanın üzərinə yönəlib?

Üçüncü tərəfdən isə biz qətiyyən iddia etmirik ki, ABŞ-ın Qarabağ məsələsinə yanaşması ədalətli bir yanaşmadır. Biz dəfələrlə demişik ki, ABŞ və digər qüvvələr də Ermənistan Azərbaycan münaqişəsində işğalçıyla işğal edilən tərəfə fərq qoymurlar. Hər iki tərəfə eyni tövsiyələri verirlər. Dinc, danışıq yoluyla barıışıq təklif edirlər. Təbii ki, bu ədalətli yanaşma deyil. Biz istərdik ki, beynəlxalq birlik ədalətli bir yanaşma ortaya qoysun. İşğalçı dövlət olan Ermənistanla, torpaqları işğal edilən Azərbaycana fərq qoysunlar. İşğalçıya qarşı təyziq etsinlər, işğalçıdan tələb etsinlər ki, işğal etdikləri torpaqlardan çəkilsinlər. Burada başqa yanaşma ola bilməz. Ancaq məsələ burasındadır ki, ABŞ-ın bu mövqeyi bu gün ortaya çıxmayıb. Faktiki olaraq 20 ilə yaxındır ki, Amerika və digər böyük dövlətlər bu mövqeydən çıxış edirlər. Bəs niyə məhz indi İlham Əliyev və Azərbaycan hakimiyyəti anti Amerika təbliğatı aparmağa başlayıblar?

Bunun səbəbi göz qabağındadır. ABŞ Azərbaycanın ərköyün rejimindən yorulubdur və bu yorulma müxtəlif şəkillərdə təzahür edir. “Washington Post” qəzetində Dubay mülkləriylə bağlı yazı hər kəsin yadındadır. Və görünür Vaşinqtonda nüvə təhlükəsizliyi ilə bağlı çox önəmi tədbirə İlham Əliyevin dəvət edilməməsi, İlham Əliyevin çox möhkəm xətrinə dəyib. Yəni Rusiyanın, Ukraynanın, Qazaxıstanın, Ermənistanın, Gürcüstanın iştirak etdiyi önəmli bir tədbirə İlham Əliyev dəvət olunmayıb. İlham Əliyev bundan narazıdır. Məhz buna görə qəzəblidir, buna görə gedişlər edir.

Və bu cür bəyənatlar da verildi ki, Prezident aparatının nümayəndələri tərəfindən, əgər Amerika Azərbaycana bu cür münasibət göstərəcəksə, Azərbaycan da adekvat addımlar atacaq. Sual verildi ki, adekvat addımlar nədən ibarətdir? Və indi məlum oldu ki, ilk addımlardan biri kimi Azərbaycan tərəfi ABŞ tərəfiylə birgə hərbi təlimlərin keçirilməsindən imtina edib.

Bu kökündən yalnış bir qərardır. Əvvala ona görə ki, bu təlim Amerikaya lazım olduğu qədər, Azərbaycana da lazımdır. Məhz bu cür təlimlərlə Azərbaycan ordusunun səviyyəsini yüksəltmək, peşəkarlığını artırmaq, gücləndirmək, güclü bir orduya çevirmək istiqamətində çalışmaq lazım idi.

Digər tərəfdən məsələyə daha geniş yanaşsaq, bir məqama diqqət yetirmək lazımdır. Bəzi siyasətşünaslar da açıqlama verməyə başlayıblar ki, ABŞ Ukraynanı, Qırğızıstanı itirdi, indi də Azərbaycanı itirmək üzrədir. Bu kökündən yalnış bir yanaşmadır. Əvvala Amerika nə Qırğızıstanı nə də Ukraynanı itirməyibdir və gedən proseslər onu göstərəcək. Azərbaycana gəldikdə isə, biz Amerikanın Azərbaycanı itirməsindən daha çox, Azərbaycanın Amerikanı itirməsindən narahat olmalıyıq.

Sadə bir həqiqət var ki, ABŞ başda olmaqla azad dünya mövcud olmasaydı, Moskva çoxdan Sovet İttifaqını bərpa etmək üçün əməliyyatlara başlayardı. Azərbaycanın müstəqilliyinin qarantı, eyni zamanda beynəlxaq birlikdir, azad dünyadır.

Təbii ki, Azərbaycan müstəqilliyinin əsas banisi, əsas qüvvəsi, əsas qarantı Azərbaycan xalqıdır. Xalqımızın milli iradəsidir. Amma beynəlxaq, xarici faktor kimi azad dünya faktoru mütləq qeyd olunmalıdır. Mütləq bu bilinməlidir ki, azad dünya olmasa, Azərbaycanın və digər postsovet ölkələrinin müstəqilliyini qorumaq çox çətin olardı. Bu adi həqiqəti dərk etmək lazımdır.

ABŞ böyük dövlətdir və böyük dövlətin böyük də maraqları var. Təbii ki, bu maraqlar hər zaman bizim maraqlarla üst- üstə düşmür. Ancaq dövlət olmağın məsuliyyəti odur ki, öz milli maraqlarını müəyyənləşdirib, onu gerçəkləşdirməyə çalışasan. Yəni Azərbaycan tərəfi, Amerikanın Azərbaycanın maraqlarından fərqli yanaşmalarına görə yox, İlham Əliyevə fərqli yanaşmasına görə qəzəblənib.

Fərqli işləmək lazımdır. Başqa cür çalışmaq lazımdır. Azərbaycan çalışmalıdır ki, Amerikanın siyasətinə təsir göstərsin. Amerika öz siyasətində Azərbaycanın haqlı maraqlarını nəzərə alsın. Bu istiqamətdə çalışmaq lazımdır.

Görünür İlham Əliyev rejimi ilə belə bir nəticəyə nail olmaq o qədər də sadə deyil, real deyil, mümkün deyil... Çünki avtoritar, insan haqqlarını total şəkildə pozan bir rejimdir. Korrupsioner bir rejimdir. Beynəlxaq miqyasda gedən proseslərə düşünülmüş, məntiqli reaksiya verməyən rejim təbii ki, Azərbaycanın da maraqlarını ifadə edə bilməz.

Mən hesab edirəm ki, bütövlükdə Azərbaycan xalqı və Azərbaycanın aparıcı siyasi qüvvələri, Azərbaycan cəmiyyəti bu istiqamətdə düşünməlidir və məsələyə məntiqli, realist yanaşma olmalıdır. Biz ölkəmizin taleyi naminə, ölkədə vəziyyəti dəyişmək, ölkəni köklü demokratik dəyişiklər yoluna qədəm qoyması istiqamətində real, ciddi addımlar atmalıyıq. Mən hamını bu barədə düşünməyə və hamını bu istiqamətdə addımlar atmağa çağırıram.