Kəsilmiş və zədələnmiş video

Gənc dostlarımdan birinin göndərdiyi bu videoya baxdım və həmin günlər bir daha yada düşdü... 1990-cı ildə 21 yanvardan 22 yanvara keçən gecə parlament toplantısında bir neçə dəfə çıxış etmişdim. Məqsəd sadə idi: sessiyanın baş tutmasına və xalqın iradəsini əks etdirən ciddi qərarların qəbul edilməsinə nail olmaq.

Bu çıxışlardan birinin kəsilmiş və zədələnmiş videosunu diqqətinizə təqdim edirəm.

“Qanlı yanvar” günlərindən birində, 26 il əvvəl bu gün – 1990-cı il 21 yanvarda Azərbaycan Ali Sovetinin toplantısı başlandı və kvorum yığıldıqdan sonra rəsmi sessiya başladı. Parlamentin sessiyasının keçirilməsi ideyası AXC rəhbərliyinə aid idi. Əbülfəz Elçibəylə danışdıqdan sonra ağsaqqal deputatlardan Bəxtiyar Vahabzadə və İsmayıl Şıxlının razılığı ilə onların adından bütün deputatları Ali Sovetin fövqəladə sessiyasına dəvət etdik. Yerlərdə AXC rayon şöbələrinin rəhbərləri deputatları inandırdılar ki, mütləq iştirak etmək lazımdır. İnanmaq istəməyənləri maşına qoyub özləri Bakıya gətirirdilər.

Çox çətin vəziyyətdə  toplantı başlandı və gərgin müzakirələrlə davam etdi. Bakını yenidən işğal etmiş sovet silahlı qüvvələri parlament binasını da mühasirədə saxlayırdı. Saat 22-də isə komendant saatı başladı və bizim işimiz bir az asanlaşdı: artıq heç bir deputat binanı tərk edə bilməzdi. Həyəcan, qəzəb və qorxu içində olan deputatlar  emosional çıxışlar edirdi. Hakimiyyətə yaxın olanlar çalışırdılar ki, birincisi, sessiya baş tutmasın, ikincisi, baş tutarsa ümumi söhbətlərlə, dişsiz qərarlarla sessiyanı yola versinlər. 

Bir sıra səmimi mövqe tutan deputatların, ziyalıların dəstəyi və zalda olan fədakar cəbhə fəallarının dirənişi  ilə biz həmin şəraitdə mümkün maksimum nəticə əldə etdik. Sessiya baş tutdu və inqilabi qərarlar qəbul etdi: qəbul edilmiş qətnamədə 20 yanvar hadisələri (Bakıya ordu yeridilməsi və dinc əhalinin öldürülməsi) konstitusiyanın kobud şəkildə  pozulması və SSRİ rəhbərliyinin cinayəti kimi qiymətləndirildi. Ordunun Bakıdan çıxarılmayacağı və fövqəladə vəziyyətin ləğv edilməyəcəyi halda Azərbayan Respublikasının SSRİ-dən çıxma prosedurlarına başlayacağı bəyan edildi.

Qopanlar və rejimin sökülməsi

Ötən il hakimiyyət düşərgəsindən qopmalar başladı. İlk qaranquşlar diplomatlar oldular, daha sonra sənət və hüquq-mühafizə  sahələrindən tək-tək qopmalar oldu. Bir qeyd də yazmışdım ki, əgər 80-ci illərdə rejimdən ilk qopanlar xalqa yalan deməkdən bezən Az.TV əməkdaşları oldularsa, indiki mərhələdə dünyaya yalan deməkdən bezən XİN əməkdaşları qabağa düşdülər.

Bu il həm də getdikcə ağırlaşan sosial-iqtisadi və siyasi böhranın təsiri altında qopma prosesi davam edəcək, rejimə xidmət edən və ya dəstək verənlərin sırasından ayrılanların sayı həndəsi silsilə ilə artacaq. Bəziləri  xalqa “qarışaraq” bitərəfləşəcək, bəziləri birbaşa müxalifətə qoşulacaq, bəziləri isə müxalifəti bəyənməyib yeni təşkliat və ya hərəkat yaratmağa çalışacaqlar. Dediklərimin bütün əlamətləri artıq göz qabağındadır.  

Bu qaçılmaz proses cəmiyyətdə qüvvələr nisbətinin dəyişməsi baxımından çox önəmli oduğu üçün müəyyən mülahizələrimi yazmaq istədim.

Bütövlükdə cəmiyyət bu prosesi müsbət qiymətləndirir.  İstənilən sosioloq ve politoloqdan soruşsanız sizə ətraflı şəkildə izah edəcək  ki, avtoritar rejimlərin  çökməsi üçün ən vacib məqamlardan biri hakim elitanin parçalanmasi, ondan qopmalardir.

Demokratik düşərgədə isə fərqli yanaşmalar var. İfrat hesab etdiyim mövqelər də var. Bir qütbdə qopanları xüsusi təm-təraqla qarşılayan, onların hər sözünü, hər addımını bəyənməyə tələsən, onları nəyin bahasına olursa olsun özlərinə cəlb etməyə çalışanlar var. Məncə, onlar daha təmkinli davransalar yaxşı olar. Digər qütbdə isə qopanları da, onları tərifləyənləri də sərt tənqid edən, hətta təhqir edənlər də var. İkinci qütbdəkilər “batan gəmini birinci sıçovullar tərk edər” kimi təhqiramiz deyimlərdən də gen-bol istifadə edirlər.

Qeyd etdiyim kimi hər iki mövqeni ifrat hesab edirəm və məncə, qızıl ortanı tapmaq lazımdır. İlk növbədə təhqiramiz ifadələrə son qoymaq lazımdır. Elə o məhşur deyimə də bir az fərqli baxmaq olar. Mütərəqqi bəşəriyyətin əksəriyyəti kimi mənim də sıçovullardan zəhləm gedir, amma insaf naminə yada salaq ki, mütəxəssislər sıçovulu kifayət qədər ağıılı heyvan hesab edirlər. Yetim sıçovul nə gəminin kapitanı deyil, nə də batan gəmini xilas etmək imkanına malik deyil. Aydın məsələdir ki, gəmi batırsa, onlar qaçmağa cəhd edəcək.  Dənizçilər özləri bu deyimə daha praqmatik yanaşırlar, onlar hesab edir ki, sıçovulların gəmidən qaçmağa başlaması ön informasiyadır; qaçırlarsa , demək gəmi ya batır, ya da batmaq təhlükəsi qarşısındadır.  

Rejimə rəhbərlik etməyən, rejimin siyasətini dəyişmək gücündə olmayan şəxslər niyə rejim sahibləri ilə birgə və eyni səviyyədə məsuliyyət  daşımalıdrlar ki?!  Ağlı və vicdanı (ən azı ikisindən biri) olan insanlar Əliyev rejiminin xalqazidd  fəliyyətində iştirakdan və ya rejimə məddahlıqdan əl çəkib, xalqa tərəf gəlirlərsə, bu ilk növbədə rejimin çökməyə başlamasının əlamətidir. Rejimdən qopan vətəndaşlarımız təkcə özlərini xilas etmirlər, onlar həm də cəmiyyətə və rejimin özünə çox ciddi xəbərdarlıq mesajı vermiş olurlar. Cəmiyyət və hakimiyyət bu xəbərdarlıqdan ciddi də nəticələr çıxarmalıdır.   

Qopanlar özləri də daha məsuliyyətli davranmalıdırlar. Bismillah eləməmiş  xalqa və müxalifətə dərs verməyə tələsmək o qədər də müdrik mövqe deyil. Onlar öz yekəxana davranışları ilə ikinci qütbü böyütməkdən çəkinməlidirlər.  İllərlə, bəziləri onillərlə bu rejimə xidmət ediblərsə hər şeydən əvvəl  ən azı  xalqdan  bir üzrhaxlıq  diləməlidirlər.  Heç olmasa, o gənc müstəntiq kimi səhvlərini etiraf etməlidirlər. Xalqa qarışıb öz həyatlarını davam etdirmək istəyirlərsə, lap yaxşı. Amma demokratik düşərgəyə qatılıb ictimai-siyasi proseslərdə iştirak etmək fikrindədirlərsə,  sadəcə indiyə qədər müxaliəftin dedikərini təkrar eləmək kifayət deyil.  Onlar cəmiyyətə  əlavə  resurslar gətirməlidirlər.  

Həyəcanlanmayın, resurs dedikdə söhbət puldan getmir. Onlar önəmli informasiyalara malikdirlər, rejimin səhvlərini, zəif yerlərini daha yaxşı bilirlər. Onların hakimiyyət daxilində geniş əlaqələri var, bu əlaqələrdən istifadə edib, demokratik düşərgənin böyüməsinə,  qüvvələr nisbətinin dəyişməsinə öz töhfələrini verməlidirlər.

Hakimiyyətdəkilərə də sözüm var.    Məni  sadəlövhlükdə qınasanız da inanıram ki, rejim yuxarıdan aşaqı bütün məmurları, hətta ən kiçik vəzifələrdə olanları belə  özünün qara əməllərinə bulaşdırmağa çalışsa da , onların arasında bizim dəyərləri dərk edən, istiqlal və hürriyyətin  önəmini  bilən,  bu günə qədər aparılan siyasətin yanlış olduğunu, ölkəmizin və xalqımızın gələcəyinin demokratik inkişafa,  iqtisadi və siyasi azadlıqlara bağlı olduğunu anlayanlar var .   

Sözüm onlaradır:

Əgər rejimə təsir imkanınınz varsa, bu təsiri düzgün istiqamətdə göstərin. Əgər təsir imkanınız yoxdursa,  gec olmadan bu rejimdən aralanın! Xalqa qatılın, demokratik qüvvələrə qoşulun!  Bunu nə qədər tez etsəniz, nə qədər qətiyyətli və kütləvi  şəkildə etsəniz  ölkəmizdə müsbət dəyişikliklər bir o qədər sürətlə gedəcək, labüd demokratikləşmə prosesi bir o qədər dinc məcrada davam edəcək.

Düşünün!  

Resurslarınızı götürün, keçin xalqın tərəfinə!

 14 yanvar 2016